Između 1527. i 1598. godine došlo je do velikih promena i u Španiji i u celom svetu. Neke od tih promena pokrenuo je sam Filip II, dok su se druge dogodile na njegovu žalost. Ali u svakoj od njih on je bio ličnost sa kojom je trebalo računati, ili protiv koje treba ratovati. O vladavini Filipa II obično se misli u funkciji unutrašnjih zbivanja, kao što su pobuna moriskosa u Granadi, zatvor i smrt princa Don Karlosa, proces protiv Antonija Peresa, ili pobuna u Holandiji, borba kod Lepanta, priključenje Portugalije španskoj kraljevini ili katastrofalni poraz takozvane Nepobedive mornarice. No, takođe ga treba oceniti i kao zaštitnika i mecenu umetnosti i književnosti, a taj njegov rad kulminira sa završetkom gradnje manastira San Lorenco de El Eskorijal. Sve to od njega čini jednu od najkontroverznijih ličnosti španske istorije.