Najstariji srpski ćirilski natpisi XI – XV vek

U monografiji Najstariji srpski ćirilski natpisi XI–XV vek (Grafija, ortografija i jezik) filološki se analiziraju natpisi na kamenu iz perioda XI–XV v. sa područja Srbije, Bosne i Hercegovine i Crne Gore, i to samo oni natpisi na kamenu koji su sačuvani, arheološki obrađeni i za koje postoji fotodokumentacija. Uz arheološki obrađene natpise ova jezička i pravopisna analiza natpisa sačinjava komplementarna istraživanja sadržana u ovoj monografiji. Polazeći od natpisa arheološki obrađenih u knjizi dr Gordane Tomović, Morfologija ćirilskih natpisa na Balkanu, i od drugih autora arheologa, sakupljani su na jednom mestu srpski ćirilski natpisi iz pomenuog perioda i pomenutih područja, čiji broj dostiže stotinu natpisa. Tako objedinjeni, zasnovani na komplementarnim istraživanjima pisma, pravopisa i jezika istovremeno su i dokumenti istoričarima i jezičarima i arheolozima i paleografima pruživši objedinjenu sliku iz jednog dela društvene stvarnosti naše nacionalne istorije perioda XI–XV veka. U monografiji je izvršena obimna nadgradnja građe iz perioda XI–XV veka koji su bili predmet prethodne studije koja se bavila ovim periodom. Značajno su prošireni i dopunjeni komentari i analize, kao i referentni izvori. Na njima se pominju značajne ličnosti iz prekosovskog i pokosovskog perioda, sve do pada Despotovine, i neposredno posle pada Despotovine. Natpisi su razvrstani hronološki: a) na period XI–XIII veka; b) na period XIII–XV veka. Uz svaki natpis osim osnovnih arheoloških podataka, crteža i erotografije – koju sačinjavaju opšti opis, navodi se raščitani tekst i njegov prevod na savremeni jezik uz analizu i zapažanja o važnijim pitanjima, pisma (grafijskog sistema) i pravopisnog sistema i na kraju komentari značajnijih jezičkih crta (narodnog jezika i književnog, knjiškog). Ova monografija Brankice Čigoja je najcelovitije filološko istraživanje ove vrste natpisa na spomenicima iz našeg srednjeg veka.