Rečnik Vasojevića

Iz ruku odličnog leksikografa, vrsnog dijalektologa, osvedočenog stručnjaka iz oblasti jezičke normativistike i jezičke i govorne kulture dobijen je Rečnik Vasojevića, delo visoke naučne klase. Javnosti je dat na uvid korpus od preko 11.000 reči „i nekoliko puta više značenja“, prikupljenih u govoru, po Jovanu Cvijiću, najvećeg srpskog plemena, kojemu smo, između ostalih, zahvalni za bratstva Karađorđević, Karadžić i vojvode Bojovića. Iscrpan dijalekatski rečnik predstavlja pouzdan, neretko i najbolji oslonac za rekonstruisanje života srpskog sela i srpskog seljaka, što tim radovima daje dodatnu vrednost. Bogati i kompetentno obrađeni sadržaj Rečnika Vasojevića potvrđuje punu zasnovanost opštevažećeg suda o značaju dijalekatskog jezičkog blaga, neiscrpnog korpusa činjenica koji omogućava interdisciplinarna istraživanja. Riznica pouzdanih podataka prikupljenih u poslednji čas nesumnjivo će se naći u žiži interesovanja i specijalista iz domena etnologije, istorije, arheologije, mitologije, narodne duhovne kulture, seoske privrede i drugih naučnih disciplina. Narodni jezik čuva i pouzdane svedoke nacionalnog i etničkog identiteta i neposrednog okruženja njegovih nosilaca. O dugim i kontinuiranim međuetničkim i međujezičkim kontaktima Vasojevića svedoče, između ostalog, mnogobrojni romanizmi (banja „korito“; kužina „kuhinja“; stramac „dušek“; portik „hodnik“) i, razume se, turcizmi (boš, „uzalud, badava“; azgim „silovit, obestan, pust“), ali se govor Vasojevića pokazuje i kao trezor mnogih starih srpskih, odnosno slovenskih reči. Vasojevići nisu prestajali da jedu užicama (kašikama) jelo koje su sipali goruždom (kutlačom). Sačuvan je i stari srpski glagol pretinit „pregrađivati“, a brod, brodina su „ravno zemljište pored reke“. Sadržaj ove vredne knjige biće posebno dragocen prilikom utvrđivanja izoleksi na srpskom i opšteslovenskom planu. Pregaocima koji se posle Rečnika Vasojevića odluče za slične poduhvate biće, s jedne strane, lakše nego njihovim prethodnicima. Sa najvišeg mesta srpske dijalekatske leksikografije pokazano im je, po svim radnim fazama, kako se pišu prilozi ove vrste: od mukotrpnog terenskog rada do uobličavanja konačne verzije teksta. S jedne strane lakše, ali s druge i teže: visoko je podignuta lestvica u domenu urgentne, a istovremeno deficitarne jezičke discipline. Za uzor imaju delo iz samog vrha srpske dijalekatske leksikografije i srpske leksikografije u celini. Slobodan Remetić